​PFAS is een verzameling chemische stoffen die gebruikt worden bij de productie van onder meer koekenpannen, regenjassen en tapijt. Deze zomer kondigde staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat nieuwe regels af voor het werken met grond waar PFAS in zit. In die regels staat dat sommige PFAS-stoffen pas schadelijk zijn als er minstens 3 microgram per kilo grond van aanwezig is, en andere zelfs pas bij 7 microgram. Toch geven veel gemeenten nu al geen toestemming voor projecten waarbij grond met 0,1 microgram PFAS per kilo gebruikt wordt. Dat gaat om bijna alle grond in Nederland.

Gebrek aan kennis

‘PFAS zijn gevaarlijke stoffen en we moeten de verspreiding ervan tegengaan. Het is heel goed dat de staatssecretaris regels heeft opgesteld, vanuit het perspectief van de volksgezondheid’, zegt TLN-voorzitter Elisabeth Post. ‘Maar het punt is: door een gebrek aan kennis van de stof en van de PFAS-gehaltes in de eigen grond, blokkeren veel gemeenten, provincies en waterschappen projecten met grond waarbij de volksgezondheid nog absoluut niet in het geding is. Projecten met grond waarbij zeker niet 3 microgram PFAS per kilo gebruikt wordt, laat staan 7 microgram. Dat gebrek aan kennis nekt alle bedrijven betrokken bij grondverzet, dus ook transportbedrijven.’

Bodemkwaliteit onbekend

Een van de maatregelen in het zogeheten tijdelijk handelingskader PFAStijdelijk handelingskader PFAS​ is dat het PFAS-gehalte van grond niet omhoog mag gaan door er andere grond op te storten. Post: ‘Stel dat je de fundering voor een gebouw graaft en die grond, met 0,5 microgram PFAS per kilo, ergens kwijt moet. Die kun je dan niet storten op een stuk grond met 0,4 microgram PFAS of minder per kilo.’ Om te weten waar bedrijven welke grond kunnen storten, is het dus belangrijk dat van alle stukken grond bekend is hoeveel PFAS daar aanwezig is: de zogeheten achtergrondwaarde. ‘Maar dat weten gemeenten, provincies en waterschappen dus niet, enkele uitzonderingen daargelaten. Zij hebben hun zogeheten bodemkwaliteitskaarten niet op orde. En zonder achtergrondwaarden hebben bedrijven in grondtransport geen werk. Gemeenten en waterschappen moeten dus als de wiedeweerga hun bodemkwaliteitskaarten op orde maken’, aldus Post.

Gemeenten bevroren door angst

Daarnaast hekelt Post de neiging van gemeenten om helemaal geen projecten meer toe te staan, wanneer er een minimale hoeveelheid PFAS gedetecteerd wordt. ‘Ook al is de achtergrondwaarde bekend, en is het gehalte PFAS nog lang niet schadelijk voor de volksgezondheid. Het lijkt wel of gemeenten zijn bevroren door angst, vooral veroorzaakt door een gebrek aan kennis.’ TLN pleit er dan ook voor dat gemeenten zich snel laten voorlichten over de vraag wat er wel en niet kan met PFAS-houdende grond. ‘Wij zijn blij met de toezegging die staatssecretaris Van Veldhoven ons afgelopen vrijdag deed: er komen kennissessies en werkconferenties om gemeenten, provincies en waterschappen voor te lichten. Wij hopen dat die informatie gemeenten heel snel doet beseffen dat het anders moet dan nu.’

Dweilen met de kraan open

‘Dit zijn maatregelen voor de korte termijn, maar uiteindelijk blijven verschillende PFAS-stoffen in gebruik’, zegt Post. ‘En blijven die stoffen dus in het milieu terechtkomen. Dit is dweilen met de kraan open. De echte oplossing voor de lange termijn is dat we deze stoffen gewoon niet meer gebruiken. Die kraan moet dicht.’​