‘We hebben zeker in het begin van de coronapandemie echt wel even op hete kolen gezeten’, zegt manager Marketing en innovatie Karin Schoneveld van het Sectorinstituut Transport en Logistiek (STL) in een terugblik. ‘Er is alles op alles gezet om te voorkomen dat chauffeurs hun baan zouden kwijtraken. Gelukkig zijn er snel regelingen getroffen die het bedrijven mogelijk maakten om in ieder geval hun medewerkers in vaste dienst zoveel mogelijk te behouden. Dat heeft heel erg geholpen. Al zijn er echt ondernemers die het zwaar hebben gehad, hoor. En nóg hebben.’ 

Geen verrassing 
Zo plotseling als de wereld begin 2020 tot stilstand kwam, zo snel ging het ook weer bergopwaarts.  Inmiddels zijn de winkels weer open, staan de vrachtwagens weer in de file en zitten transportondernemers weer te springen om chauffeurs. Caroline Blom, adviseur Strategisch arbeidsmarktbeleid bij TLN: ‘De huidige krapte op de arbeidsmarkt in de sector is voor ons geen verrassing. In 2018 zagen we de vraag naar chauffeurs al enorm stijgen. Als je de cijfers van de afgelopen jaren naast elkaar legt, zie je dat corona er wel een deuk in heeft geslagen maar de trend niet heeft veranderd.’ 

Jonge mensen 
Een deel van de krapte op de arbeidsmarkt zie je in álle sectoren. Blom: ‘De vergrijzing is een belangrijke oorzaak. De komende jaren gaan veel chauffeurs met pensioen. Er is gewoon minder jonge aanwas, voor alle beroepen in Nederland.’ Dat betekent dat je jonge mensen moet verleiden om bij jou te komen werken. En dat valt in de transportsector niet mee. Aan het beroep van vrachtwagenchauffeur kleeft een imago van veel van huis, overnachten op een parkeerplaats en vooral veel sjouwen.  ‘Het beroep van chauffeur is erg veranderd’, zegt Schoneveld, ‘zeker op het fysieke vlak, met alle hulpmiddelen die er tegenwoordig zijn.’ Blom vult aan: ‘Als je voor supermarkten rijdt, moet je sterk genoeg zijn om de rolcontainers uit de wagen te halen. Maar er zijn ook vrachtwagens die je letterlijk met twee vingers kunt bedienen bij het laden en lossen.’ 

Economie trekt aan, vraag naar medewerkers ook 

Vrouwen
Dat het beroep van chauffeur steeds minder fysiek wordt, biedt kansen. Schoneveld: ‘Een enorm arbeidspotentieel is nog nauwelijks aangeboord: vrouwen! Het komt bij de meeste ondernemers niet op om vrouwen uit te nodigen voor een vacature. En het komt bij de meeste vrouwen niet op om vrachtwagenchauffeur te worden.’ Blom: ‘Volgens mij is maar vier procent van de Nederlandse chauffeurs vrouw. En dan doen wij het nog goed vergeleken bij de rest van Europa. Die traditionele blik op het beroep moeten we zien te doorbreken.’ 

Balans werk-privé
Transportondernemers moeten meer overblijfselen uit vervlogen tijden achter zich laten. ‘Lang van huis zijn, daar zitten mensen niet meer op te wachten’, weet Schoneveld. ‘De volgende generatie werkenden is erg gesteld op een goede balans tussen werk en privé. Die wil ook sporten en af en toe de kinderen uit school halen.’ Dat kan best, vindt Blom. ‘Het vergt wel iets van werkgevers. Je zult op een andere manier moeten plannen. Maar ook chauffeurs kunnen parttime werken.’ Dat helpt om vrouwen en jongeren te werven. En om de oudere chauffeurs aan boord te houden die het wat rustiger aan willen doen. 

Jezelf promoten
Schoneveld beklemtoont: ‘Laat je als bedrijf zien op die arbeidsmarkt. Dat is deze sector niet gewend. Tot voor kort vond je nieuwe chauffeurs gewoon in je eigen familie of het netwerk daaromheen. De netwerken drogen echter op.’ Blom: ‘Vroeger ging je met een pot koffie in een chauffeurscafé zitten. Dan wist iedereen dat je op zoek was. Maar zo vind je geen nieuwe medewerkers meer.’

Wat werkt dan wel? Schoneveld: ‘Promoot je bedrijf, hoe tegennatuurlijk dat voor deze branche ook voelt. Ben trots en laat op je website zien dat je een goede werkgever bent. Plaats niet alleen foto’s van glimmende vrachtwagens, maar breng ook je werknemers in beeld en laat ze vertellen waarom het zo leuk is om bij jouw bedrijf te werken.’ Blom: ‘Die uitstraling online is belangrijk. Investeer in je website, in Facebook en Instagram. Dan hoor ik ondernemers al weer brommen dat het geld ze niet op de rug groeit, maar het ombouwen van je website kan een mooie stageopdracht voor een MBO’er IT zijn.’ 

Niet alleen 
Het lijkt wel alsof het balletje volledig bij de ondernemers ligt. ‘Je hoeft het niet alleen te doen’, benadrukt Blom. ‘TLN en STL werken bijvoorbeeld hard aan het binnenhalen van zij-instromers. Zo hebben we statushouders opgeleid tot beroepschauffeur. Bij het CBR is het mogelijk om examens in het Engels af te leggen, zodat dat obstakel zo klein mogelijk is.’ 

Ook op het gebied van arbeidsmarktcommunicatie staan TLN en STL de ondernemers bij. Blom: ‘STL heeft het Mobiliteitscentrum om werkgevers te ondersteunen met werving en selectie en advies te geven over de huidige arbeidsmarkt en hoe hier op in te spelen. Met als doel dat kennis en vakmanschap in de sector behouden blijft. TLN geeft regelmatig de workshop Werven en behouden van personeel. Maak daar gebruik van! Je staat er niet alleen voor.’ 

Meer weten over de arbeidsmarkt voor chauffeurs? Kijk dan de webcast ‘De kracht van de regio’ terug op www.tln.nl en lees het bericht over het werkbezoek van koningin Máxima. Zij ging in gesprek met vrouwen uit de sector transport en logistiek

Transport volgt ritme conjunctuur
De bewegingen in de economie en de sector transport en logistiek gaan bijna gelijk op. Dat met de economie ook de bedrijfstak na het coronajaar weer snel in de lift zit, is voor economen dan ook geen verrassing. 

Sectoreconoom Industrie en Transport & Logistiek Albert Jan Swart (ABN Amro): ‘We zien in de cijfers voor de sector transport en logistiek natuurlijk een heel slecht vorig voorjaar. Maar het vierde kwartaal van 2020 was erg goed, dankzij de stevig aantrekkende internationale handel. Waar het eerste kwartaal van dit jaar aarzelend begon, samenhangend met de lock down, is de stijging daarna volop ingezet. De markt voor goederenwegvervoer is nu echt booming.’ Voor een deel is deze stijging tijdelijk. Swart: ‘Er is her en der sprake van inhaalvraag. In de retail is bijvoorbeeld flink op de voorraden ingeteerd en die moeten nu weer aangevuld. Maar dat verklaart lang niet de hele stijging.’ 

Geen economische crisis
Ook sector banker Transport Machiel Bode (ING) ziet de stijging doorzetten. ‘Mensen vergissen zich in het woord crisis. De coronacrisis was geen financieel-economische crisis. Het gaat niet slecht met de economie; er is gewoon geld. We konden het alleen even niet uitgeven. Je ziet nu de voortzetting van de trend die in 2018 en 2019 is ingezet: heel veel consumptie en dus heel veel transport en logistiek.’ 
Zoveel zelfs, dat de druk op de sector inmiddels te hoog dreigt te worden. Swart: ‘De sector is door corona ontregeld. Sommige deelmarkten moeten nog opstarten. Tegelijkertijd zien we tekorten aan chauffeurs, vrachtwagens en containers. De grote Duitse logistieke dienstverlener DB Schenker heeft eind juni aangekondigd geen nieuw werk aan te nemen omdat de capaciteit volledig wordt benut. Dat is ongekend.’ 

Op adem komen
‘Eigenlijk zag je in de stille maanden vorig jaar dat de sector even adem kon halen’, vult Bode aan. ‘In sommige deelmarkten is gewoon doorgewerkt. In alle rust, zonder files, zonder extra personeel in te moeten huren. Ja, de omzet was lager. Maar het resultaat lang niet overal! Stijgende omzet is goed, maar niet ten koste van alles. Het is niet ondenkbeeldig dat we door deze almaar opbouwende druk ergens vast gaan lopen, simpelweg omdat er geen vrachtwagens en chauffeurs meer zijn.’ 

Auteur: Annemiek de Ruiter, TLN-media.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in HUB 6/2021, het blad van en voor leden van TLN dat op 8 juli is gepubliceerd.