‘Als de infrastructuur van wegen niet op orde is, stagneert de economie’, zegt Steven van Eijck, voorzitter van de Mobiliteitsalliantie. ‘Dat gaat ons geld kosten. Een goede infrastructuur zorgt voor  een gezonde mobiliteit en daarmee creëer je een inclusieve samenleving. Dat willen we toch, dat iedereen meedoet in onze samenleving? Het is eigenlijk een no-brainer dat je in een ontwikkeld land als Nederland zorgt dat de zaken als infrastructuur goed op orde zijn. En dat je goed nadenkt over hoe je zo min mogelijk overlast veroorzaakt. Maar er is nog veel werk aan de winkel.’  

Exponentiële filegroei

‘Een goede infrastructuur is voor ons Nederland als handelsland de basis van onze welvaart. En toch stonden we met z’n allen tot voor kort dagelijks ontzettend lang in de file’, aldus Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland. ‘Dat leidt tot heel veel economische schade. Coronatijd verhult wat de structurele problemen zijn waar Nederland mee kampt als het gaat over de mobiliteit en de infrastructuur die dat moet faciliteren. Je ziet allerlei discussies opkomen dat investeringen misschien helemaal niet nodig zijn. Ik kan je vertellen dat we nog amper uit de lockdown zijn en de files zijn al weer terug. Dat groeit exponentieel, zoals de grafieken van Rijkswaterstaat laten zien. Als we in Nederland economische groei willen – en dat willen we volgens mij – dan is de infrastructuur die we nu hebben niet goed genoeg’.  

Bevolkingsgroei

Een rapport van het Kennisinstituut voor Mobiliteit (KiM) voorspelt dat de filedruk in 2025 al weer boven het niveau van voor corona ligt. ‘Volgens mij is het KiM-rapport veel te optimistisch. We staan na de zomer al weer als vanouds in de files zoals het er nu uitziet’, voorspelt ook een bezorgde Van Eijck. Hij schetst een aantal belangrijke ontwikkelingen: ‘De bevolking groeit, het goederenvervoer neemt toe, de huizenbouw gaat toenemen, de economie herstelt zich nu alweer: allemaal ontwikkelingen die vragen om een toereikende infrastructuur. En die is er nu niet. Wat we hebben, onderhouden we niet goed genoeg en er is steeds discussie over uitbreiding en aanpassing.’  

‘Het polderen in Nederland schaadt onze economie’

Trage besluitvorming

Transportondernemers maken zich intussen ook grote zorgen. ‘Je ziet veel bottlenecks op zowel het hoofdwegennet als op het onderliggende wegennet’, zegt Jörgen Groeneveld-Janssen van ddstrucking. ‘Dat heeft te maken met teveel aanbod van verkeer en omdat bepaalde projecten gewoon niet in gang worden gezet. Tuurlijk, we zitten met een stikstofprobleem maar dat is niet de werkelijke oorzaak. Ik ben van 1972. Men praat al van voor mijn geboorte over de uitbreiding van de A15. Je ziet dat bottlenecks te veel één voor één worden aangepakt en het gaat bovendien veel te traag. Het polderen en de ellenlange besluitvorming in Nederland schaadt onze economie.’ De bestuurlijke besluitvorming wordt er alleen maar langer op, bevestigt de voorman van Bouwend Nederland. Verhagen: ‘Het is acht jaar praten en een jaar bouwen, zeggen wij wel. Wij maken ons als bouwkoepel erg grote zorgen over die lange procedures. We kijken in een de taskforce infra hoe het sneller kan.’ 

Milieuschade

Andere zorgen ziet ondernemer Ruud Jongeneel van gevaarlijke stoffenvervoerder Jongeneel Transport in het behalen van de klimaatdoelen. ‘Als het verkeer zoveel in de file staat, levert dat extra milieuschade op. Je kunt dan wel tegen uitbreiding van infra zijn maar als dat filevorming voorkomt en minder schade aan het milieu veroorzaakt, dan moet je die mogelijkheden aangrijpen, lijkt mij.’  

Geld tekort

Maar het werkelijke en grootste probleem is tekort aan geld voor zowel voor onderhoud als voor uitbreiding van de infrastructuur. ‘Als we nu niet in het onderhoud investeren dan kun je er op wachten dat er weer zoiets als met de Merwedebrug gebeurt’, zegt Maxime Verhagen. Een gruwel voor transporteurs. Jongeneel: ‘Ja, het was een drama dat een brug er op zo’n vitale plek helemaal uitgehaald moest worden omdat er te weinig of geen onderhoud was gedaan. We moeten echt zien te voorkomen dat zoiets weer gebeurt. Investeren!’ Bouwend Nederland pleit voor €1,4 miljard extra voor onderhoud.  

3 miljard extra

Naast extra geld voor onderhoud moet er ook extra geld voor onder meer uitbreiding van infra, voor slimme toepassingen en ontwikkelingen in het personenvervoer. De Mobiliteitsalliantie pleit in een brief aan de informateur tot 2040 jaarlijks 3 miljard extra te investeren in mobiliteit. Een robuust en duurzaam wegennet is een van de punten waarvoor het brede samenwerkingsverband, waar ook TLN deel van uit maakt, zich sterk maakt. ‘Met die €3 miljard extra per jaar bieden we bereikbaarheidsuitdagingen het hoofd en keren we als percentage van het Bruto Binnenlands Product terug naar het niveau van tien jaar geleden’, schrijft TLN-voorzitter Elisabeth Post aan dezelfde informateur. ‘We bungelen binnen Europa nu onderaan. Dat is heel gek’, zegt Van Eijck. De koepel van transport en logistiek drukt de politiek op het hart dat de huidige projecten uit het Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport (MIRT) in ieder geval door moeten gaan.  

Slimme oplossingen

‘Natuurlijk, knelpunten waar onvoldoende capaciteit is, kunnen alleen maar worden opgelost met uitbreiding van wegdelen. Maar kijk ook naar slimme oplossingen’, zegt zelfstandig transporteur Henk Brink. ‘Bij Eindhoven bijvoorbeeld is een groot deel van de congestie opgelost door de stromen van doorgaand verkeer richting Maastricht te scheiden van alles wat de lokale afslag richting Eindhoven, Veldhoven, Waalre, et cetera moet hebben. Of creëer simpele ingrepen door groene golven aan te leggen voor vrachtverkeer. Alleen al vanuit het oogpunt van duurzaamheid is het onzin dat ik ’s ochtend om 6 uur op een N-weg moet stoppen voor een rood licht terwijl er niets aankomt. Er komen ook steeds meer verkeerslichten bij. Bijvoorbeeld tussen Hardenberg en Zwolle wordt een weg aangelegd, ook daar komen stoplichten. Dat moeten slimme verkeerslichten worden.’ 

Gemeenten

Brink roert zaken aan waar ook regionale en gemeentelijke overheden betrokken zijn bij de mobiliteit. ‘Ja, daar zitten ook genoeg problemen’, zegt Maxime Verhagen. ‘Je ziet dat mobiliteit ook daar verandert en dat vraagt ook om aanpassingen die wezenlijk zijn voor goede logistiek. Door de enorme tekorten op de gemeentelijke financiën is er flink bezuinigd op het budget voor lokale infra. Daar moet geld bij. Wij pleiten voor 500 miljoen structureel per jaar erbij voor gemeenten. Geoormerkt geld voor infra, wel te verstaan.’ 

Investeren loont

Verhagen vervolgt: ‘Als je Nederland echt een economische impuls wilt geven, is investeren in infrastructuur een hele goede beslissing. De Europese koepel van bouwbedrijven  heeft laten uitrekenen dat iedere euro die je in infra steekt, ongeveer 2,5 à 3 euro economische activiteit met zich meebrengt. Dat is een enorm interessant multipliereffect. We spreken niet voor niets van “investeren” in infrastructuur. Investeren loont!’ 

Bewustwording

‘Het is uiteindelijk allemaal een kwestie van bewustwording bij de politiek’, besluit de voorman van de Mobiliteitsalliantie. Van Eijck: ‘Wij proberen in tal van gesprekken die wij voeren op het netvlies te krijgen dat mobiliteit niet problemen veroorzaakt maar problemen oplost. Daarnaast brengen we voor het voetlicht dat wij als mobiliteitspartners een grote bijdrage kunnen leveren aan grote maatschappelijke vraagstukken. Je krijgt de woningbouwopgave niet georganiseerd als je niet nadenkt over hoe winkels bevoorraad moeten worden of hoeveel mensen hun pakjes thuisbezorgd willen hebben. Wij hebben nagedacht over hoe Nederland woont, werkt en recreëert in 2030, 2040. En dat hebben we vertaald naar de vervoersstromen die daarbij op gang komen. Dan zie je de knelpunten ontstaan. Vragen als: wat moeten we met de infrastructuur, hoe moeten we investeren in hubs, wat doen we met het systeem van betalen naar gebruik voor het goederenverver en later voor personenvervoer. Als je nu investeert, voorkom je daarmee dat Nederland straks blijft vastlopen.’