De nieuwe strategie van de Europese Commissie (EC) heeft als titel ‘Smart and Sustainable Mobility Strategy’ en vervangt de visie van 10 jaar geleden. Kern is vervoer met schone voertuigen (tot ‘zero emissie’) en vervanging van wegvervoer door transport per spoor en over het water. Om dit te bereiken staat onder andere het principe ‘de vervuiler betaalt’ centraal. Verder zet de EC in op stimulering van digitalisering.

Gelijk speelveld

TLN is op zich blij dat de EC economische ontwikkeling koppelt aan verduurzaming. TLN herkent de inbreng die ze heeft geleverd bij de totstandkoming van de strategie. Ook het streven naar een gelijk speelveld binnen de Europese transportmarkt is te prijzen. Punt van zorg is het gebrek aan realisme en concreetheid bij de uitwerking van de plannen, bijvoorbeeld ten aanzien van multimodaliteit (het op elkaar aansluiten van vormen van vervoer) en digitalisering. TLN had ook meer aandacht gewild voor digitale handhaving. Komende jaren krijgt de strategie een vertaling in voorstellen en wetten. Veelal in samenwerking met de lidstaten, het Europees Parlement en de transportsector zelf.

Zero-emissie transport

De EC wil ‘zero-emissie’ transport realiseren via strengere CO2-standaarden, gekoppeld aan meer oplaadmogelijkheden voor elektrische vrachtwagens en/of tankstations voor waterstof. De EC streeft naar 80.000 zero-emissie vrachtwagens in Europa in 2030. TLN is tevreden met deze duidelijke stip op de horizon, maar mist duidelijkheid. Hoe gaat de stap naar ‘zero-emissie’ vrachtwagens, via andere duurzame brandstoffen, er in de komende jaren precies uitzien? Voor transporteurs is het belangrijk te weten waar en wanneer er nog met welke vrachtwagens gereden mag worden. Als er heffingen komen op basis van CO2-uitstoot, willen ondernemers daarover tijdig en goed geïnformeerd zijn. Echter, zicht hierop ontbreekt in de plannen. De EC heeft wel een aantal initiatieven aangekondigd waarin dit aan bod zou moeten komen. Die zal TLN dan ook te zijner tijd nauw opvolgen.

Schone steden

De EC wil dat de honderd grootste steden van de Europese Unie in 2030 emissievrij zijn. Overal in Europa moeten dezelfde criteria gelden of je wel of niet een stad in mag. TLN vindt dit een goede zaak. Dit schept duidelijkheid voor ondernemers. Het is ook een aanmoediging voor truckfabrikanten om dergelijke voertuigen op de markt te brengen. Om de ambitie waar te maken, zijn multimodale hubs nodig, overslagpunten waar kan worden overgeladen van de ene vorm van vervoer naar een andere. Hierbij komen lokale en regionale overheden in beeld.

Vervanging van wegvervoer

De EC streeft naar vervanging van wegtransport naar vervoer over water en per spoor. Het wil deze verschuiving via wet- en regelgeving afdwingen. TLN vindt dit niet realistisch. Hier ontbreekt het ondernemersperspectief en de beoordeling wat wel en niet economisch levensvatbaar is. Op korte afstand is er doorgaans geen reëel alternatief voor wegvervoer. In de plannen ligt het accent te veel op verplaatsing van de weg naar het spoor. Daardoor is er te weinig aandacht voor milieuvriendelijk vervoer op de laatste kilometers tot de klant. Ook dat vraagt om investeringen. Bovendien lijken de ambities te botsen met de net ingevoerde regels uit het Mobility Package, bijvoorbeeld in relatie tot de cabotagebeperkingen.

Digitalisering

Volgens de EC spelen gebruik van data en digitalisering een steeds grotere rol in de transportsector. Daarom moet er Europese regie komen op deze gebieden. Onduidelijk is echter hoe de EC aankijkt tegen het eigenaarschap van data en het vertrouwen bij het delen van gegevens in de transportsector. TLN mist een visie op de ondersteuning van bedrijven om met het oog op slimme mobiliteit de noodzakelijke data te delen. Verandering van gedrag vraagt om meer dan technische randvoorwaarden. Er is veel meer nodig dan een ITS-richtlijn en het overal beschikbaar zijn van 5G.

Handhaving

Op één punt is TLN ronduit teleurgesteld over de strategie. Er is geen duidelijk plan voor verbetering van de handhaving, bijvoorbeeld door gebruikmaking van digitalisering. Er wordt niets gezegd over het verband tussen slimme mobiliteit en handhaving. Voor het eerste is vertrouwen nodig en dus de zekerheid dat bij overtreding streng wordt opgetreden. Digitale hulpmiddelen kunnen bijdragen aan effectievere controle en opsporing, toegespitst op situaties met de meeste risico’s op overtreding van de regels.