Als bedrijf hebben we de afgelopen 3 jaar een enorme transitie doorgemaakt op gebied van digitalisering. Eerst waren we vooral bezig met het verwerken van gegevens maar nu kijk ik op mijn dashboard 3 weken vooruit om te zien wat onze capaciteit is. Wat dit makkelijk? Nee maar wel noodzakelijk om als bedrijf relevant te blijven voor je klanten en medewerkers, zeker gezien het tekort aan capaciteit waar we mee te maken hebben. zegt Daniel Spetter, operationeel manager bij Euser Transport.

Om half negen ’s ochtends draait politieagent Tom met een paar collega’s het terrein op van de containerhaven in Leeuwarden. Hij wil alleen bij zijn voornaam genoemd worden. De diender is namelijk onderdeel van het team Transport Facilitated Organized Crime (TFOC), dat onder de landelijke eenheid van de nationale politie valt. Het team heeft als voornaamste taak de georganiseerde misdaad in de sector van transport en logistiek te bestrijden en te voorkomen. 

‘Iedere crimineel heeft transport nodig’, zegt hij ferm. ‘Wij willen voorkomen dat criminelen zich in de bovenwereld gaan mengen door een relatie met bonafide bedrijven in de sector op te bouwen. Want als ze eenmaal een voet tussen de deur hebben, is het lastiger voor bedrijven om ervan af te komen.’ 

Het team doet daarom naast gerichte acties ook veel aan voorlichting, zoals nu in Leeuwarden. ‘We gaan gevraagd en ongevraagd bij ondernemingen langs om mensen bewust te maken van dit probleem en geven tegelijkertijd ook advies over wat ze zelf kunnen doen bij signalen van ondermijning of strafbare feiten.’ 

Breder dan alleen narcotica 

Volgens Tom gaat het voornamelijk om drugscriminelen die producten proberen te verplaatsen: ‘Het kan gaan om grote zeecontainers waarbij er bij het openen 2000 kg cocaïne wordt aangetroffen. Dan heb je het om een enorme straatwaarde van 160 miljoen euro. Maar je moet ook denken aan drugs die tussen groenten, fruit of bloemen en planten wordt gestopt of pakketjes met kleine hoeveelheden die rondgestuurd worden.’ 

‘Maar het probleem van ondermijning is natuurlijk veel breder dan alleen narcotica. Soms worden er automatische vuurwapens, pistolen en grote hoeveelheden contanten door criminelen in de transportstromen gestopt’, stelt Tom. ‘Nederland is natuurlijk een belangrijke schakel in het wereldwijde transport en juist daarom moeten we samen met de sector een vuist maken om criminele vermenging te voorkomen en tegen te gaan.’ 

Bedrijven of werknemers die drugs aantreffen en dus in een gevaarsetting zitten kunnen direct 112 bellen, benadrukt de TFOC-agent. ‘Dan reageren wij direct en dan komen we ter plaatse. Als het minder urgent is, dan kan er ook contact worden gezocht met de wijk- of gebiedsagent. Daarnaast zijn er ook mogelijkheden om anoniem aan de bel te trekken, bijvoorbeeld via Meld Misdaad Anoniem.’ 

Maar ondernemers of werknemers kunnen ook contact opnemen als zich verdachte situaties voordoen. ‘Zoals wanneer je een opening in het hek ziet, een beschadigde container aantreft of als er een zegel ontbreekt’, vertelt de agent. ‘Maar dat kan ook wanneer chauffeurs geconfronteerd worden met een combinaties van afwijkende indicatoren, zoals het laden of lossen van goederen op ongebruikelijke locaties, het ontbreken van een naam en ontbreken van de juiste documentatie.’ 

Politieagent Tom: ‘Maar je kunt ook bij ons terecht als je benaderd wordt met een voorstel om even snel geld te verdienen, bijvoorbeeld door even je pasje af te geven. Andere signalen waar werknemers alert op kunnen zijn, is wanneer een collega verdacht zoekgedrag in het systeem vertoont. In sommige gevallen kunnen er ook vooraf al twijfels zijn, doordat er weinig bedrijfsgegevens van een nieuwe klant te vinden zijn. Of dat onduidelijk is wie nou eigenlijk de opdrachtgever is.’ 

Hinder van inklimmers 

Naast criminaliteit, kunnen ondernemers ook veel hinder ondervinden van inklimmers. Het gaat dan vaak om migranten die op illegale wijze naar het Verenigd Koninkrijk willen reizen. ‘Boten kunnen soms later afvaren of ladingen kunnen worden afgekeurd doordat iemand zich in een trailer heeft verstopt of boven op de wielassen is gaan liggen’, weet wachtmeester Lennard van de Koninklijke Marechaussee. ‘Dat is niet alleen vervelend, maar kan ook levensgevaarlijk zijn. Daarnaast kan de Britse grenspolitie ook forse boetes aan bedrijven opleggen.’ 

‘Het is daarom goed als chauffeurs alert zijn op mogelijke signalen van inklimmers als ze onderweg naar de haven zijn. Parkeer bijvoorbeeld bij voorkeur op veilige plekken, zoals een beveiligde rustplaats’, adviseert de grenswacht. ‘Je kunt er ook voor kiezen om de trailer met een metalen TIR-koord te verzegelen of om een slot aan te brengen op de aanhanger. Let daarnaast ook goed op het voorterrein van de ferry, omdat daar mogelijk ook personen rondhangen die een poging tot inklimmen willen doen.’ 

‘Als wij onaangekondigd voor de deur van een bedrijf staan met een groot team om advies te geven, dan schrikken sommige mensen wel’, vertelt Tom. In Leeuwarden voert de agent ook een aantal bedrijfsbezoeken uit. ‘Maar bedrijven staan er wel altijd voor open. Wij investeren in die relaties om werknemers bewust te maken. Daarnaast is het voor personeel ook fijn om te sparren over situaties en scherp op het netvlies te hebben waar ze terechtkunnen als zich problemen voordoen.’ 

‘We gaan ons best doen om alle bedrijven in de transport en logistieke sector te bezoeken, maar in de tussentijd kunnen ondernemingen met vragen ook zelf contact zoeken met lokale politie of douanekantoor in de buurt’, vertelt Tom. ‘Het belangrijkste blijft dat mensen in de sector niet hun ogen sluiten voor criminaliteit. Stap er overheen en accepteer het niet. Samen kunnen we dit tegengaan.’ 

Een groot maatschappelijk probleem 

Het programma van Transport Facilitated Organized Crime wordt opgeschaald door de Dienst Infrastructuur van de landelijke eenheid van de politie. Het ministerie van Justitie en Veiligheid, die de buidel trekt voor het programma, wil zowel de criminaliteit op logistieke knooppunten tegengaan als voorkomen dat de drugssmokkel zich verplaatst naar buiten de hekken en muren van zee- en luchthavens. Dat gebeurt met verschillende brancheverenigingen, waaronder Transport en Logistiek Nederland. 

Volgens Paul Poppink, verantwoordelijk voor het dossier ondermijning bij Transport en Logistiek Nederland, is de samenwerking tussen het bedrijfsleven en de overheid op het gebied van ondermijning belangrijk. ‘Ondermijning is voor veel mensen in onze sector misschien nog een vaag begrip en voelt waarschijnlijk een beetje als een ver-van-mijn-bed-show. Maar we zien dat het een groot maatschappelijk probleem is geworden en dat steeds meer bedrijven in onze sector er de nare gevolgen van ondervinden.’ 

Al is het maar omdat er vertragingen ontstaan als er weer een containerterminal moet worden stil gelegd omdat er uithalers op het terrein actief zijn, stelt Poppink. ‘Het is dus van belang dat onze mensen weten wat er speelt, alerter worden op signalen en melden wat zij zien. We moeten onze sector daarom weerbaarder maken.’ 

Op de website strong-logistics.nl is veel praktische informatie in verschillende talen te vinden over mogelijke signalen waar chauffeurs en ondernemers op kunnen letten. Ook vind je er hoe en bij wie je verdachte situaties veilig kunt melden. Ook de game ‘Operatie Zelos’ staat daar, die medewerkers zelf kunnen spelen. Dit spel is terug te vinden op operatiezelos.nl. Aan de hand van fictieve voorbeelden wordt er dan uitleg gegeven waar planners en chauffeurs op kunnen letten om ondermijning te herkennen.